Om pluimvee, oorspronkelijke duiven, sierduiven, konijnen, cavia’s en kleine knagers als liefhebber op een verantwoorde en diervriendelijke manier te kunnen houden, zijn er een aantal basisregels. Deze zijn eigenlijk voor al deze diergroepen hetzelfde. Alleen als daaraan wordt voldaan, wordt het dierenwelzijn niet tekortgedaan en heeft men als dierenhouder het meeste plezier van het uit liefhebberij houden van dieren. De volgende punten zijn daarvoor essentieel:

1. Bezint voordat u begint: ga nooit over tot een zogenaamde impulsaankoop als het om dieren gaat, maar zorg ervoor dat u goede bekend bent met de belangrijkste informatie over de manier van houden, huisvesten en verzorgen van de betreffende diersoort of ras;
2. Bedenk vooraf dat een dier in of aan huis alle dagen van het jaar en dus ook tijdens vakanties, in de winter, in de ochtend en avond uw aandacht en zorg nodig heeft en dat wil niet alleen zeggen het geven van passend voer en steeds vers drinkwater, maar ook het regelmatig goed schoonmaken van de huisvesting;
3. Probeer vooraf een goede inschatting te maken van de kosten die het houden van het dier of de dieren meebrengt. Dan gaat het niet alleen om de veelal eenmalige kosten van een geschikte en voldoende ruime volière, ren of hok, maar vooral ook om de dagelijkse kosten van de goede voeding, kosten van de regelmatig te vervangen bodembedekking en bij een aantal soorten ook om de dierenartskosten vanwege noodzakelijke vaccinaties. Dit is overigens per diersoort verschillend. Daarnaast kunnen eventueel nog kosten komen van contributies van verenigingen zoals een plaatselijke vereniging, speciaalclub (een rasvereniging) en eventueel een dierenliefhebbersbond.
4. Wat betreft de huisvesting aan huis van uit liefhebberij gehouden dieren, dient daarvoor een op het dier afgestemde plek te zijn. Afhankelijk van de diersoort vraagt dat soms veel ruimte. Ieder dier moet immers de beschikking hebben over daarvoor voldoende ruimte, steeds frisse lucht en ook ruim voldoende daglicht. Veelal is het zo dat grote dieren zoals bijvoorbeeld zwanen en kalkoenen, veel meer ruimte vragen dan kleine dieren zoals een hamster. Echter ook sommige kleine dieren zijn heel actief en bewegelijk, zijn soms groepsdieren of zijn van nature meer of minder schuw. Voor ieder gedrag dient er steeds meer dan voldoende ruimte te zijn in het belang van het dierenwelzijn en om stress bij de dieren te voorkomen. Simpel samengevat dient het hok of de ren goed op dit natuurlijke gedrag te zijn afgestemd.
5. Het kweken met dieren is voor veel liefhebbers een belangrijke jaarlijkse activiteit van de dierenliefhebberij. Met deze jonge dieren houden zij de gemiddelde leeftijd van hun dierenbestand laag. Daarmee willen zij jaar na jaar verder kweken. Echter een heel belangrijk punt waarbij iedere kweker of fokker vooraf moet stil staan, is waar de jonge dieren naartoe gaan die men later zelf niet meer wil houden. Daarvoor moet vooraf een diervriendelijke bestemming worden gezocht. Vaak kunnen de ‘overtollige’ dieren uit de eigen liefhebberij worden overgedragen of verkocht aan andere liefhebbers. Sommige vleesrassen kunnen ook voor de eigen consumptie worden bestemd indien ze op de daarvoor voorgeschreven wijze worden gedood.
6. Het houden van dieren brengt onherroepelijk afval teweeg zoals vuil strooisel en mest. In sommige gemeentes is het toegestaan om al dit afval door middel van de ‘groen’-container af te voeren. Er zijn echter ook gemeentes die het niet toestaan om veren in de ‘groen’-container te doen. Weer andere gemeentes verbieden het om vervuilend strooisel of mest van huisdieren in de groencontainer te doen. Vandaar dat het raadzaam is om vooraf goed uit te zoeken wat er in uw woonplaats is toegestaan als het om de afvoer van afval van dieren gaat.
7. Als u belangstelling heeft in het houden, kweken of fokken van beschermde soorten omdat ze inheems (Europees) zijn of omdat ze een Cites-beschermde status hebben, is het verplicht dat de nakweek wordt voorzien van de daarvoor wettelijk voorgeschreven ringen of merktekens (chip). Dergelijke soorten mogen alleen gehouden worden als ze door de kweker correct volgens de wettelijke voorschriften werden geringd. Wat betreft Cites-soorten geldt voor specifiek aangewezen soorten dat deze alleen overgedragen mogen worden indien daarvoor een zogenaamde EU-certificaat (Cites-verklaring) is aangevraagd dat aan de nieuwe eigenaar moeten worden overgedragen.